Leszek Jung

dr n. med.

Reumoortopedia

Reumoortopedia to dziedzina chirurgii lecząca patologie układu kostno-stawowego powstałe na skutek przewlekłych schorzeń zapalnych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa oraz procesów zwyrodnieniowych idiopatycznych (samoistnych), wrodzonych, pourazowych itd.

Największe zapotrzebowanie na leczenie operacyjne dotyczy destrukcji stawów kolanowych i biodrowych powstałych na różnym tle. Obecnie najczęściej stosowaną i uznaną metodą leczenia ww. jest endoprotezoplastyka (alloplastyka, użycie sztucznego stawu).

Na popularność tych metod operacyjnych wskazuje statystyka Stanów Zjednoczonych. W 2005 roku w USA wykonano 285 tys. endoprotezoplastyk biodra i 523 tys. endoprotezoplastyk kolana. Nie posiadamy dokładnych danych z Polski.

Endoprotezoplastyki stawów kończyn dolnych to dzisiaj temat w ortopedii tak znany i jednocześnie tak nośny, że nie wymaga omawiania jako metoda leczenia bolesnych stawów biodrowych i kolanowych.

Doświadczenie praktyki ortopedycznej wskazuje raczej na szeroką wiedzę chorych na temat endoprotezowania stawów.

Zmorą wręcz wynikającą z szerokiej, lecz powierzchownej informacji uzyskanej z internetu są naciski chorych na zastosowanie w ich przypadku nowej metody, jak np. plastyki resurfacyjnej stawu biodrowego lub jednoprzedziałowej plastyki stawu kolanowego“ szeroko reklamowanej i wg producentów jedynej przywracającej pełną sprawność i zdrowie. W rzeczywistości jest tak, że zdrowy rozsądek nakazuje stosowanie metod sprawdzonych z wieloletnim (tzn. ponad 20 letnim) okresem obserwacji i wieloletnimi bardzo dobrymi wynikami. Wydaje się, że używanie technik nowych (z ok. 10 letnią obserwacją) należy traktować jako rodzaj eksperymentu klinicznego z konieczności wykonywanego na człowieku“ niech zatem ryzyko i odpowiedzialność ponoszą twórcy i producenci nowych implantów. Mój Wielki Nauczyciel doc. Sylwester Jakubowski, zaprzyjaźniony z wieloma światowymi ortopedami zwykł mawiać: "z zainteresowaniem śledzę nowe metody wprowadzane do ortopedii, czekam jednak aż moi koledzy opublikują b. dobre wyniki po 15 latach, a wtedy ja zacznę je stosować u moich chorych".

Minęło prawie 30 lat od ww. stwierdzenia, a ciągle mocno tkwi ono w mojej świadomości.
Tak więc nie ulegam niekiedy histerycznie lansowanym modom“ (pomylić można się przy zakupie samochodu, bo to tylko strata finansowa) – wybór metody operacyjnej, w tym także endoprotezy musi być oparty na mocnych podstawach: doświadczeniu chirurga i dobrze udokumentowanej, wieloletniej obserwacji.
Błąd wyboru w przypadku endoprotezoplastyki jest w pewnym sensie nieodwracalny i może być przyczyną kalectwa.
Generalnie 15 lat po endoprotezoplastyce kolana obserwujemy 80-90% bardzo dobrych i dobrych wyników (wg różnych autorów), podobne wyniki uzyskiwane są po operacjach biodra z użyciem endoprotez.

Chorzy często dyskutują o najwłaściwszym momencie do podjęcia leczenia operacyjnego. Większość ortopedów jest zgodna co do tego, że o terminie pierwotnej operacji decyduje chory. Najpoważniejszym wskazaniem jest ból utrudniający normalne życie, wykonywanie obowiązków zawodowych, codzienną aktywność, wymagający stałego przyjmowania leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych, ból nocny zaburzający sen.

Ograniczenie ruchomości chorego stawu i przykurcze są umiarkowanym wskazaniem do leczenia operacyjnego, chyba że przybierają ekstremalne wartości i przez to utrudniają normalne funkcjonowanie chorego.
Badania rentgenowskie stanowią raczej potwierdzenie rozpoznania klinicznego i są ważną wskazówką dla techniki operacyjnej i rodzaju implantu, którego należy użyć niż wskazaniem operacyjnym samym w sobie. Spotykam się niekiedy z długim i dramatycznym opisem zdjęcia rtg - poprawnym w sensie radiologicznym - niepotrzebnie straszącym pacjenta, niewymagającego operacji z punktu widzenia klinicznego. Nie operujemy zdjęć!!!.
Wyzwanie natomiast dla ortopedy stanowią cierpiący chorzy z prawidłowym obrazem rtg“ konieczne bywają specjalistyczne i drogie techniki diagnostyczne.

Bezwzględnym przeciwwskazaniem do leczenia operacyjnego z użyciem endoprotezy jest infekcja stawu
i jego otoczenia (proces ropny).

Wskazania względne miejscowe i ogólne - to duża grupa schorzeń, wymagająca omówienia odnośnie każdego chorego i przekracza ramy niniejszej prezentacji.

Leczenia operacyjnego zniszczonych procesem chorobowym stawów wymagają najczęściej chorzy
w późnym okresie życia, a zatem często obciążeni schorzeniami ogólnymi. Z upływem czasu choroby serca, płuc, schorzenia, metaboliczne, jak cukrzyca i in. osiągają wyższy stopień zaawansowania i mogą stanowić bezwzględne przeciwwskazanie do operacji wykluczające jej przeprowadzenie.

Musimy mieć świadomość, że chirurgia rekonstrukcyjna z użyciem endoprotez stawów jest leczeniem polepszającym komfort życia i nie może być jego zagrożeniem. Nie ma operacji bez ryzyka powikłań, w tym także najpoważniejszych, jednak istnieje granica ryzyka, którego w ww. działaniach nie można przekroczyć.

Nie czekajmy zbyt długo, by nie przekreślić swojej szansy na życie bez bólu i na sprawność odpowiadającą wiekowi.

W wyborze chirurga i oddziału, w którym powinniśmy być operowani najlepszą i najbardziej obiektywną wskazówką są chorzy, którzy przebyli analogiczną operację w planowanych przez nas warunkach.

Trudno się spodziewać, by ktokolwiek napisał o sobie źle, a każda nawet najbardziej bezkrytyczna autoreklama może zostać zamieszczona w internecie.

Zapraszam serdecznie PT pacjentów do leczenia w oddziale, który prowadzę, chociaż z przyczyn oczywistych nie mogę podać kontaktów z chorymi, których miałem zaszczyt operować.